Definicija Vetra
Vetar označava horizontalni prelazak vazduha kroz Zemljinu atmosferu. Osnovno nastaje zbog varijacija u vazdušnom pritisku. Vetar se javlja kada vazduh teče iz područja visokog pritiska ka regionima nižeg pritiska, s ciljem uspostavljanja ravnoteže u pritisku. Žestina vetra zavisi od veličine promene pritiska, dok njegov pravac određuju brojni faktori, uključujući rotaciju Zemlje i Koriolisov efekat.
Faktori koji utiču na formiranje Vetra
Više faktora doprinosi formiranju vetra, pokrivajući temperaturne razlike, gradijente pritiska i Koriolisov efekat. Promene temperature između područja izazivaju promene u vazdušnom pritisku. To se događa jer topli vazduh ima tendenciju da se diže, stvarajući zone niskog pritiska, dok hladni vazduh silazi, stvarajući područja visokog pritiska. Sila gradijenta pritiska pokreće kretanje vazduha od regiona visokog pritiska do onih sa nižim pritiskom, čime se generiše vetar.
Koriolisov efekat, posledica rotacije Zemlje, rezultira deflekcijom pokretnih vazdušnih masa. Na Severnoj hemisferi, ovaj efekat uzrokuje da se vetar pomera udesno od svoje originalne putanje, dok na Južnoj hemisferi skreće ulevo. Ova promena pravca značajno utiče na sveukupne obrasce vetra i doprinosi uspostavljanju velikih cirkulacionih sistema, posebno pasatnih vetrova i mlaznih struja.
Merenje Vetra
Merenje vetra obično uključuje određivanje njegove brzine i pravca. Konvencionalno, brzina vetra se izražava u kilometrima na sat (km/h), miljama na sat (mph) ili metrima u sekundi (m/s), i procenjuje se pomoću anemometra. Suprotno tome, pravac vetra odgovara orijentaciji odakle vetar dolazi i može se identifikovati pomoću vetrokaza ili meteorološke stanice.
Skale i klasifikacija Vetra
Klasifikacija vetrova može se zasnivati na njihovoj brzini i mestu porekla. Boforova skala služi kao često korišćeni sistem za klasifikaciju brzina vetra na osnovu vidljivih efekata na zemlji i moru. Ova skala se proteže od 0 (mirno) do 12 (uragan), sa svakim nivoom vezanim za specifične brzine vetra i njihove povezane efekte.
Vetrovi se dalje kategorizuju na osnovu njihovog porekla i karakteristika. To uključuje pasatske vetrove - konstantne, preovlađujuće vetrove koji duvaju iz subtropskih pojasa visokog pritiska prema ekvatoru; musone - sezonske oblike vetrova koji donose obilne padavine; i katabatske vetrove - hladne, padinske vetrove koje pokreće gravitacija.
Energija Vetra i obnovljiva energija
Vetar predstavlja dragoceni izvor obnovljive energije, pogodan za generisanje električne energije putem vetroturbina. Energija vetra nudi čistu, održivu i sve konkurentniju alternativu fosilnim gorivima po pitanju troškova. Rast sektora energije vetra podstakao je razvoj većih i efikasnijih turbina i omogućio ekspanziju kako kopnenih, tako i morskih vetroparkova.
Uticaj Vetra na vreme i klimu
Vetar igra ključnu ulogu u oblikovanju vremena i klime utičući na kretanje vazdušnih masa, distribuciju toplote i vlage, i formiranje vremenskih sistema. Vetrom pokretane okeanske struje pomažu u redistribuciji toplote s ekvatora prema polovima, dok kopneni i morski povetarci utiču na lokalne temperature i obrazac padavina. Štaviše, vetar može da utiče na mnoštvo ljudskih aktivnosti, od avijacije i pomorske prevoza do poljoprivrede i aktivnosti na otvorenom.